Στην Αρμενία δεν είδα ελαιόδεντρα. Στην ιστορική αυτή χώρα του Καυκάσου οι ελιές – όπως και άλλα είδη της μεσογειακής χλωρίδας – δεν ευδοκιμούν. Ως εδώδιμο μάλιστα θεωρούνται είδος πολυτελείας. Στην Παλαιά Διαθήκη πάντως, λέγεται ότι όταν σταμάτησε η Κιβωτός του Νώε μετά τον κατακλυσμό στην κορυφή του όρους Αραράτ στην Αρμενία, για να διαπιστώσει ότι τα νερά αποσύρθηκαν και επανήλθε η ζωή, ελευθέρωσε ένα περιστέρι. Μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, το περιστέρι γύρισε φέρνοντας στο ράμφος του ένα κλαδί ελιάς. Το περιστέρι με το κλαδί ελιάς είναι το σύμβολο της ειρήνης, της αναγέννησης, του ελπιδοφόρου μέλλοντος.
Προσέξτε τώρα. Το περιστέρι με την ελιά αποτελεί τον θυρεό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από την άλλη, το όρος Αραράτ είναι ο θυρεός της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Το περιστέρι της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει λαβωθεί από την Τουρκική Εισβολή. Το Αραράτ δεσπόζει πάνω από την πρωτεύουσα της Αρμενίας, το Γερεβάν, αλλά από την άλλη πλευρά των συνόρων με την Τουρκία κατεχόμενο όπως ο Πενταδάκτυλος πάνω από την Λευκωσία. Είδατε συμπτώσεις.
Πέραν των συμβολικών συμπτώσεων, του λαχματζούκ, του παστουρμά και των αρμενικών τραγουδιών της Άλκηστης Πρωτοψάλτη, υπάρχουν πολλά που να μας ενώνουν με το Αρμενικό Έθνος. Άλλωστε οι συμβολισμοί στις περισσότερες των περιπτώσεων συνιστούν αντανάκλαση βαθύτερων ιστορικών δεδομένων.
Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι ζουν μαζί από την αρχή της Ιστορίας, μοιράζονται την ίδια μοίρα, τις ίδιας προκλήσεις, τους ίδιους φίλους και τους ίδιους εχθρούς και απειλές. Έλληνες και Αρμένιοι κατοικούσαν στην Μικρασία, στον Καύκασο και στις Ασιατικές Μεσογειακές Ακτές από την εποχή των Αχαιών. Σε όλους είναι γνωστή η γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, του Σουλτάνου Αμπντουλ Χαμίτ και τους Νεότουρκους. Δεν ξέρουν όλοι όμως ότι η Κύπρος ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που αναγνώρισε την γενοκτονία των Αρμενίων το 1975 και από τις πρώτες που ποινικοποίησε την άρνηση της από Τούρκους και Τουρκοφιλους ιστορικούς και πολιτικούς το 2015. Οι Έλληνες της Κύπρου τρέφουν πολλή συμπάθεια προς το Αρμενικό Έθνος, λόγω της συνύπαρξης με μια μικρή σε αριθμό, αλλά ενεργητική και φιλική κοινότητα των Αρμενίων. Μια συνύπαρξη που για αιώνες δεν δημιουργούσε κανένα απολύτως πρόβλημα. Βέβαια οι Αρμένιοι– πολλοί δεν το ξέρουν- ζουν στην Κύπρο πολύ πριν από το Τουρκικό πογκρόμ και την γενοκτονία. Από την εποχή της βασιλείας της δυναστείας των Οροντιδών και του βασιλιά Τιγράνη του Μέγα (95-96 π.Χ.). Για πολλούς Αρμένιους η Κύπρος είναι προαιώνια πατρίδα αφού Αρμενικές κοινότητες ανθούσαν στην Παλαιστίνη, Λίβανο και Συρία κατά τα μεσαιωνικά χρόνια.
Είπαμε, ελιές δεν βρίσκεις στην Αρμενία. Στο εστιατόριο «επτά πέτρες» δίπλα από το παγανιστικό ναό ελληνιστικής τεχνοτροπίας στο Γκαρνί, η ιδιοκτήτρια –μια συμπαθέστατη κυρία που επαναπατρίστηκε από τις ΗΠΑ – μας σέρβιρε ένα πιάτο μαύρες ελιές. «Έμαθα την συνταγή από φίλους μου στην Κύπρο, δοκιμάστε τις παρακαλώ». Είναι πολύ χαρούμενη γιατί φέτος η κυβέρνηση της επέτρεψε να υλοποιήσει μια διαφημιστική εκστρατεία εναντίον του τουρισμού στην Τουρκία. Ένας διευθυντής νοσοκομείου δίνει μπόνους ταξίδια στους υπαλλήλους του για την Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία «όχι όμως στην Τουρκία» και χαμογελά πονηρά. Στην λαϊκή αγορά όταν πεις Cyprus σε κοιτούν με απορία. Πρέπει να πεις «Κύπρος» για να φέξει από χαρά το πρόσωπο τους. Και στα φαστφουντάδικα το σουβλάκι είναι suvlaki και όχι kebab.
Το Νακόρνο Καραμπάχ είναι «Δημοκρατία του Αρτσάχ» και σε αυτό συμφωνούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις ανεξάρτητα από τις σκληρές μεταξύ τους αντιπαραθέσεις. Ακόμη και μετά την πρόσφατη βελούδινη επανάσταση, δεν αλλάζει σε τίποτα σε αυτή την πανεθνική στάση. «Δεν ζητάμε τίποτα περισσότερο από την αυτοδιάθεση του λαού του Νακόρνο Καραμπάχ» μου λέει ένας φίλος Αρμένιος «και δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε όποιος και αν υποστηρίζει τους εχθρούς μας». Εγώ από την άλλη διερωτώμαι εάν αυτοί που μας ζητούν να δημιουργήσουμε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο θα δέχονταν μια ανάλογη λύση στο ζήτημα του Νακόρνο Καραμπάχ. Θα δέχονταν οι Αζέροι –και οι Τούρκοι σύμμαχοί τους- εκ περιτροπής προεδρία στο Αζερμπαϊτζάν, και βέτο σε κάθε απόφαση, και μόνιμη παρουσία του Αρμενικού Στρατού στην Δημοκρατία του Αρτσάχ, στα πλαίσια μιας «συνολικής διευθέτησης» όπως λένε για το Κυπριακό;
Η Κυπριακή Κυβέρνηση από την άλλη, λέει να αποφύγουμε να στηρίξουμε το αίτημα για αυτοδιάθεση των Αρμενίων της Δημοκρατίας του Αρτσάχ γιατί θεωρείται παρόμοια περίπτωση με το παράνομο κράτος της Βόρειας Κύπρου. Έτσι αντιμετωπίζουμε τους φίλους μας Αρμένιους. Με επιφυλάξεις, ψοφοδέλεια, και διπλωματικές μαλαγανιές κοκ.
Στην Αρμενία αυτή την ώρα συντελείται μια επανάσταση κατά της διαφθοράς, της μιζέριας και της κακοδιαχείρισης. Το νέο, με την μορφή του κινήματος «Έξοδος» με τον νέο πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν επιχειρεί μια νέα παλιγγενεσία. Εύχομαι να μην απογοητεύσει αυτό το μεγάλο έθνος, που οι κακές μοίρες της Ιστορίας και τα συμφέροντα των Εμπόρων των Εθνών, έχουν διασπείρει στις πέντε ηπείρους. Χαίρε Αρμένιε συγγενή.
Γιώργος Περδίκης
Πρόεδρος Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών