Γραπτή δήλωση προέδρου Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπου Θεοπέμπτου

Η πρώτη και βασική προϋπόθεση για την καταπολέμηση της Διαφθοράς είναι η πολιτική βούληση. Εάν υπάρχει πολιτική βούληση, τότε απαιτούνται συντονισμένες και ολοκληρωμένες δράσεις στο τρίπτυχο: πρόληψη, διαφάνεια, έλεγχος.

Για να έχουμε άμεσα αποτελέσματα, θα πρέπει η Πολιτεία να διασφαλίσει την ανεξαρτησία των θεσμών, την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης και της δημόσιας λογοδοσίας, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της σαφήνειας της νομοθεσίας, την ενθάρρυνση της ηλεκτρονικής διεκπεραίωσης των συναλλαγών για περιορισμό της προσωπικής επαφής, καθώς και την εντατικοποίηση των ελέγχων συμμόρφωσης.

Σε αυτό το πλαίσιο, για την καταπολέμηση της Διαφθοράς στην Κύπρο το Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών εισηγείται τα εξής:  

  1. Επέκταση της ηλεκτρονικής διεκπεραίωσης των διοικητικών διαδικασιών,για ελαχιστοποίηση της προσωπικής επαφής δημόσιων λειτουργών με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων σε όλες τις Κρατικές και Ημικρατικές Υπηρεσίες καθώς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμους, Κοινότητες), και τη διασύνδεση τους για την ανταλλαγή πληροφοριών.
  1. Συμμόρφωση, το συντομότερο δυνατό, με τις συστάσεις της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO).Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την τελευταία δημοσιοποιημένη έκθεση της GRECO (2019) η Κύπρος συμμορφώθηκε μόνο σε 2 από τις 16 συστάσεις/ υποδείξεις, ενώ δεν συμμορφώθηκε σε 8 (ποσοστό 50%) και συμμορφώθηκε μερικώς σε 6.
  1. Ενίσχυση και πλήρης ανεξαρτητοποίηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίαςτης Δημοκρατίας και παρακολούθηση της υλοποίησης των συστάσεων της.
  1. Ενίσχυση και αναμόρφωση των υφιστάμενων δομών του Εσωτερικού Ελέγχουγια τη διοικητική και λειτουργική αυτοτέλεια του.
  1. Δημιουργία ενός σώματος καταπολέμησης της διαφθοράςτο οποίο θα εκπαιδεύει, επιβλέπει και εφαρμόζει τα μέτρα κατά της διαφθοράς.
  1. Θεσμοθέτηση των πράξεων διαφθοράςόπως η δωροδοκία, ο επηρεασμός της διαδικασία λήψης απόφασης, ο εκβιασμός, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η εύνοια, ο νεποτισμός και πολλά άλλα να είναι ποινικά αδικήματα με αντίστοιχες τιμωρίες.
  1. Ύπαρξη διαδικασίας για ανάκτηση από το κράτος  χρημάτων ή/και  περιουσίας.Φυσικά για την ανάκτηση περιουσίας από το εξωτερικό χρειάζεται να υπάρχει συμφωνία συνεργασίας μεταξύ κρατών.
  1. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ασφαλή διαχείριση καταγγελιών και την πλήρη προστασία των πληροφοριοδοτών (whistleblowing).Να υπάρχει δηλαδή διαδικασία με την οποία να μπορεί κάποιος να κάνει καταγγελία για διαφθορά το οποίο να περιλαμβάνει πρόνοιες για προστασία αυτού που καταγγέλλεται (γιατί μπορεί να είναι κακόβουλη η καταγγελία), προστασία αυτού που κάνει την καταγγελία από αντίποινα τώρα και μετά.

Η διαδικασία αυτή υπάρχει σε όλα τα προοδευμένα κράτη του κόσμου αλλά και σε όλες τις μεγάλες εταιρείες και είναι γνωστή σαν Whistleblowing. Υπάρχει και σχετική οδηγία από την ΕΕ. Παράλληλα πρέπει να γίνει προώθηση δράσεων απενοχοποίησης της υποβολής καταγγελιών και ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης των πολιτών (awareness raising). 

  1. Σύσταση Μονάδας Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος,ως αυτοτελούς Μονάδας, κατάλληλα στελεχωμένης με το αναγκαίο προσωπικό (αστυνομικό και επιστημονικό), άρτια εκπαιδευμένο και, εξοπλισμένη με τα απαραίτητα υλικοτεχνικά μέσα. Η Μονάδα αυτή θα αναλαμβάνει τη διερεύνηση όλων των υποθέσεων που αφορούν οικονομικό έγκλημα και θα τις διεκπεραιώνει σε σύντομο χρονικό διάστημα όντας επαρκώς στελεχωμένη.
  1. Εκπαίδευση δημόσιων λειτουργών στην τεχνογνωσία εντοπισμού πρακτικών Διαφθοράςκαι ενημέρωσης τους ως προς τα μέσα και τις διαδικασίες που έχουν στη διάθεσή τους.
  1. Πλήρης διαφάνεια και βελτίωση της νομοθεσίας για έλεγχο της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και προεκλογικών εκστρατειών.
  1. Εφαρμογή του προτύπου ISO 37001 ANTI-BRIBERY MANAGEMENT SYSTEM σευπηρεσίες όπου διαχειρίζονται μεγάλα συμβόλαια. Το πρότυπο αυτό είναι σχεδιασμένο για να βοηθά εταιρείες και υπηρεσίες να εφαρμόζουν μέτρα που να τις προστατεύουν και εισάγει κουλτούρα ηθικής και ειλικρίνειας και αυξάνει την εμπιστοσύνη.
  1. Βελτίωση της πληροφόρησης του κοινούπάνω σε όλα τα θέματα που το ενδιαφέρουν και το δικαίωμα του να βλέπει αρχεία και πληροφορίες των δημοσίων αρχών. Ψηφίστηκε σχετικός νόμος αλλά η κυβέρνηση πίεσε και πέτυχε καθυστέρηση στην εφαρμογή του. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα μπορούσαμε π.χ. να βλέπαμε με ποια δικαιολογία καταλήγουν συμβόλαια σε ορισμένους ή γιατί εγκρίθηκαν επεκτάσεις συμβολαίων καθώς και τις πληρωμές που γίνονται.
  1. Εισαγωγή πρακτικών διαφάνειας στη διαδικασία λήψης αποφάσεωνμέσω δημόσιων διαβουλεύσεων με σωστά πρακτικά που αντανακλούν τις απόψεις που εκφράστηκαν από όλες τις πλευρές. Το Κίνημα Οικολόγων έχει καταθέσει εδώ και χρόνια πρόταση νόμου που ρυθμίζει τη διαδικασία των Διαβουλεύσεων αλλά έκτοτε μπήκε μόνο μία φορά για συζήτηση.
  1. Μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και επίσπευση της απόδοσης δικαιοσύνης.Επιπλέον, εισαγωγή μηχανισμών για την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων και η εισαγωγή νομικού πλαισίου που να επιτρέπει στο Ανώτατο Δικαστήριο να επιβάλλει ποινές για τη μη εφαρμογή τους.
  1. Ριζική καταστολή του ρουσφετιού και της διαπλοκήςπου υποσκάπτουν την εξέλιξη της κοινωνίας μέσω νομοθετικής ρύθμισης με στόχο την απαγόρευση της άσκησης ρουσφετιού από άτομα, οργανώσεις ή πολιτικά κόμματα και ανάλογη επιβολή ποινής.
  1. Θέσπιση απλοποιημένων διαδικασιών/μηχανισμών άμεσης/ταχείας πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμούς και σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές καθώς και σε τηλεφωνικά δεδομένα υπόπτων.
  1. Παροχή κινήτρωνγια την ανάπτυξη ολοκληρωμένης πολιτικής κατά της Διαφθοράς και της δωροδοκίας και σχετικού κώδικα δεοντολογίας στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
  1. Θέσπιση/Βελτίωση του Κώδικα Δεοντολογίαςγια τους Υπουργούς, Βουλευτές, Δικαστές, Αξιωματούχους και σύσταση ανεξάρτητου μηχανισμού ελέγχου τήρησης του με πρόνοιες/επιπτώσεις σε περίπτωση παραβίασης του.