Αγαπητή πρόεδρε της Βουλής των Αντιπροσώπων, αγαπητοί συνάδελφοι,
Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μια κινητικότητα για το Κυπριακό, σαν αποτέλεσμα, εν πολλοίς, κινήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κινητικότητα αυτή έχει τη δική της σημασία, έχοντας ως στόχο, να κάνουμε ότι μπορούμε για να την εκμεταλλευτούμε, πάντοτε μέσα στο πλαίσιο που επιβάλλει η διεθνής νομιμότητα και όχι έξω από αυτή. Η δική μας πλευρά πρέπει να εξαντλήσει κάθε προσπάθεια διατήρησης της κινητικότητας ανεξαρτήτως της στάσης της άλλης πλευράς, έχοντας πάντα ως δεδομένο ότι το κλειδί της λύσης σαφέστατα είναι στην Άγκυρα.
Στα εφτά χρόνια που προηγήθηκαν, υπήρχε μια φαινομενική στασιμότητα, η οποία έκρυβε για πολλούς τα όσα αρνητικά συνέχιζαν να προωθούνται για παραπέρα επιβολή των κατοχικών στόχων. Αναφερόμαστε στη συνεχιζόμενη στρατικοποίηση των κατεχομένων, τον συνεχιζόμενο εποικισμό με τη μεθοδευμένη δημογραφική αλλοίωση και τον εντεινόμενο σφετερισμό των ελληνοκυπριακών περιουσιών.
Όλα αυτά, αποτελούν εγκλήματα πολέμου σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης (1949). Οι μεθοδεύσεις αυτές συνεχίστηκαν ακόμα και με την έλευση της Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, κας Ολγκίν Κουεγιάρ. Συνεχίζονται ακόμα και τώρα, παραμονές της νέας προσπάθειας, που και αυτή η κατοχική πλευρά φαίνεται να επιθυμεί να αποτύχει.
Από την εμπλοκή της κας Κουεγιάρ (που κατ΄απαίτηση της κατοχικής πλευράς δεν ξεπέρασε τους έξι μήνες!) προέκυψε μια αγνώστου περιεχομένου έκθεσή της προς τον Γενικό Γραμματέα και το άτυπο δείπνο της 15ης Οκτωβρίου. Τουλάχιστον άνοιξε ένα παράθυρο προοπτικής παρόλο που οι προσπάθειες που στόχευαν στη βελτίωση του κλίματος με το άνοιγμα κάποιων οδοφραγμάτων, δεν έχουν μέχρι τώρα καρποφορήσει, ούτε και τεκμηριώνεται κάποια αισιοδοξία. Βέβαια όλοι γνωρίζουμε πως το άνοιγμα οδοφραγμάτων δεν αποτελεί μέρος της λύσης αλλά ούτε και αποτελεί διεκδικητικό στόχο.
Δεν παραγνωρίζεται ο κίνδυνος εμπέδωσης, σε ντόπιους και ξένους, της αντίληψης για δυο οντότητες με ελεγχόμενη εκατέρωθεν αμφίδρομη διακίνηση. Δεν υποβαθμίζουμε τη διευκόλυνση μεταφοράς προς τις ελεύθερες περιοχές λατομικών υλικών αμφιβόλου ποιότητας από την παράνομη λατόμευση στον Πενταδάκτυλο, τη διευκόλυνση αγοράς καυσίμων από τα κατεχόμενα ή τις τουριστικές εξορμήσεις σε κλεμμένα υποστατικά καθώς και τα θέματα αθέμιτου ανταγωνισμού με τους ελληνοκύπριους παραγωγούς.
Παρόλα αυτά, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη χρησιμότητα βελτίωσης της καθημερινότητας των ανθρώπων στις αντίστοιχες περιοχές. Για αυτό και η δική μας τοποθέτηση είναι υποστηρικτική για τη συναφή ρύθμιση διέλευσης, όπως στην Αθηένου και τα Κόκκινα. Η έκβαση του θέματος αυτού δεν αποτελεί προϋπόθεση για κάποιο επόμενο βήμα, αλλά μια θετική εξέλιξη αναμφισβήτητα θα βελτίωνε το κλίμα.
Μένουν λιγότερες από τρεις βδομάδες για τη συνάντηση της Γενεύης όπου θα διαφανεί η προοπτική της επανέναρξης ενός διαλόγου, με ή χωρίς εισαγωγικά. Στην εν εξελίξει προσπάθεια για αναζωογόνηση της πολιτικής διαδικασίας για το Kυπριακό, πρέπει να είναι απόλυτα κατανοητό από όλους ότι ένας διάλογος δεν μπορεί να είναι ουσιαστικός αν δεν είναι ελεύθερος και σε ισότιμη βάση. Ομολογουμένως, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο, αφού η διαδικασία διεξάγεται στη βαρειά σκιά των τουρκικών στρατευμάτων και με ορατή την μεθόδευση της κατοχικής πλευράς, να οδηγηθούν οι όποιες συνομιλίες σε ένα νέο αδιέξοδο, που η Τουρκία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει, οδηγώντας τις εξελίξεις σε άλλες επικίνδυνες ατραπούς.
Εγείρεται και το ερώτημα αν ο «Τουρκοκύπριος ηγέτης» νομιμοποιείται για την ιδιότητα που επικαλείται, την ώρα που φανερή ήταν η εκφρασμένη προτίμηση της Άγκυρας και η προς τούτο παρέμβασή της, ενώ οι ψηφίζοντες είναι κατά μεγάλη πλειοψηφία έποικοι.
Πού βρισκόμαστε αλήθεια σήμερα, τρεις μόλις βδομάδες πριν τη διευρυμένη σύνοδο της Γενεύης; Ποιες είναι οι προοπτικές για επανέναρξη της προσπάθειας στο πλαίσιο μιας πενταμερούς;
Διαφαίνεται ότι η Τουρκία θα επιμένει στις αδιάλλακτες θέσεις της για λύση «δυο κρατών» παρόλο που δεν αποκλείεται να θελήσει να φανεί «διαλλακτική», προβάλλοντας κάποιες παραλλαγές της ίδιας αυτής αντίληψης. Θα πρέπει ακόμα να είμαστε έτοιμοι και για το ενδεχόμενο μιας μερικής τακτικής υποχώρησης εκ μέρους της Τουρκίας. Αυτό επιβεβαιώνει η εμπειρία, ιδιαίτερα στην περίπτωση του σχεδίου «Ανάν». Μια τέτοια πιθανότητα δεν σημαίνει ότι η όποια διαφοροποίησή της θα είναι λιγότερο απαράδεκτη.
Η δική μας πλευρά με τις επανειλημμένες αναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας και με τη στήριξη της πλειοψηφίας της πολιτικής ηγεσίας, υπογραμμίζει την ανάγκη επιστροφής «εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά» επιβεβαιώνοντας την προσήλωση στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, δηλαδή Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως αυτή περιγράφεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Ποιο είναι όμως το περιεχόμενο του συγκεκριμένου όρου; Είναι συμβατό με όλα όσα οι συγκεκριμένες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας υπενθυμίζουν και επιβεβαιώνουν, δηλαδή τα προηγηθέντα ψηφίσματά του διεθνούς οργανισμού; Είναι συμβατές με τις ιδρυτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο;
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Είχαν προηγηθεί τους τελευταίους μήνες πολλές προσπάθειες της Ελληνοκυπριακής ηγεσίας για κάποια βήματα μπροστά, μετά την ατυχή εξέλιξη στο Κραν Μοντανά. Την ώρα που αναζητούμε νέα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, την ώρα που ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης έχει πριν ένα χρόνο, προτείνει μονομερώς, δεκατέσσερα μέτρα προς τους Τουρκοκυπρίους που ήδη εφαρμόζονται, με την Κυπριακή Δημοκρατία να έχει αποδεχτεί την παρουσία του Τούρκου υπουργού των Εξωτερικών στο Συμβούλιο Υπουργών του περασμένου Αυγούστου αλλά και ψήφισε τον Τούρκο υποψήφιο στην προεδρία του ΟΑΣΕ. Τι άλλο πρέπει να δώσει η Κυπριακή Δημοκρατία για βελτίωση του κλίματος και οικοδόμηση εμπιστοσύνης, που καθημερινά υποβαθμίζεται από ενέργειες του ψευδοκράτους και της Τουρκίας, όπως οι προκλητικές δηλώσεις και η παρουσίαση χαρτών για «γαλάζιες πατρίδες», τα δεκάδες επεισόδια στην γραμμή αντιπαράταξης, κ.ο.κ.
Είναι ακατανόητες οι συνεχείς παραινέσεις «δώστε κάτι ακόμα», πότε από υπηρεσιακούς του ΟΗΕ, πότε από πρέσβεις (σημ. εννοείται ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής) ή και από μέρος της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. Είναι φανερό πως αυτό δεν είναι το φάρμακο για την κατοχική βουλιμία. Όπως εισαγωγικά έχει σημειωθεί, υπάρχει μια σαφής επιδείνωση της κατάστασης που εκφράζεται με τον συνεχιζόμενο εποικισμό και τη βίαιη προσπάθεια αλλοίωσης του δημογραφικού χαρακτήρα στην κατεχόμενη περιοχή, τη στρατικοποίηση και τον σφετερισμό των ελληνοκυπριακών περιουσιών.
Η νομική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη για τον σφετερισμό, αναδεικνύει πολλές πτυχές του προβλήματος με τη μαζική τσιμεντοποίηση της κατεχόμενης γης, με τρόπο που να καταργεί επί του εδάφους την πρώτη και σημαντικότερη από τις προτεινόμενες θεραπείες, δηλαδή την επιστροφή των περιουσιών στους νόμιμους δικαιούχους. Είναι κατανοητό ότι στο υφιστάμενο δομημένο περιβάλλον ορισμένοι παράγοντες τείνουν, ούτως ή άλλως, να λειτουργήσουν απαγορευτικά της επιστροφής των νόμιμων ιδιοκτητών ενώ και η κατηγοριοποίηση μέσα από τις λεγόμενες συγκλίσεις τείνουν να αχρηστεύσουν, σε πολύ μεγάλο βαθμό, αυτή την πιο σημαντική από τις κατατεθειμένες θεραπείες.
Στο σημείο αυτό παρατηρούμε πως είναι ανεξήγητο γιατί η Κυπριακή Πολιτεία δεν αξιοποίησε τη δική της νομοθεσία τουλάχιστον από το 2006 μέχρι και πρόσφατα, όταν με την τροποποίηση του ποινικού κώδικα, ο σφετερισμός σε όλες του τις μορφές χαρακτηρίστηκε ως έγκλημα που επισύρει αυστηρές ποινές φυλάκισης.
Ο ρόλος του Γενικού Γραμματέα θα πρέπει να είναι αυτή τη φορά καταλυτικός και να προχωρήσει πέρα από διαπιστώσεις, όπως αυτή μετά το δείπνο της 15ης Οκτωβρίου, όπου δήλωσε πως «αν και υπάρχει διαφορά στο σημείο εκκίνησης, με τον ένα ηγέτη να μιλά για την κυριαρχική ισότητα και τον άλλο για τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, θεωρεί πως μπορούν σταδιακά να βρεθούν κάποια στοιχεία που να συζητηθούν πέρα από τους τίτλους». Την ίδια περίοδο σημειώνεται η προσπάθεια ορισμένων κύκλων να ενθαρρύνουν, -πιο σωστά να πιέσουν- για την αναζήτηση τρόπων γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στα δυο μέρη, μοιράζοντας τη μεταξύ τους διαφορά. Είναι σημαντικό που ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης αντιστέκεται σε τέτοιες παραινέσεις και πιέσεις και θα πρέπει να αντισταθεί και στη δύσκολη συνέχεια.
Θέλουμε να πιστεύουμε λοιπόν, ότι ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και θα τιμήσει τον δικό του ρόλο στην υποστήριξη των αποφάσεων του Οργανισμού που εκπροσωπεί. Από εκεί και πέρα είναι δική μας ευθύνη να διεκδικήσουμε, χωρίς εκπτώσεις, την πλήρη συμβατότητα της λύσης με τις ιδρυτικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, που εμπεριέχουν τον πλήρη σεβασμό όλων των ανθρώπινων και των πολιτικών δικαιωμάτων των Κυπρίων. Θυμίζουμε ότι στο Κραν Μοντανά, ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας απέρριψε εισήγηση της Τουρκίας για ένα έβδομο σημείο στα έξι δικά του που να προνοεί για την προσθήκη στο πρωτογενές ευρωπαϊκό δίκαιο όσων αποκλίσεων από το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο προκύψουν μέσα από τη λύση.
Με αυτή την αφετηρία ζητήσαμε πριν αρκετούς μήνες να έχουμε πρόσβαση στις μέχρι τώρα συγκλίσεις που, στην απουσία διεθνώς ανάλογου παραδείγματος Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, αποτελούν το μόνο στοιχείο, πέρα από το όνομα της λύσης που μπορεί να της προσδώσουν περιεχόμενο. Είναι τουλάχιστον περίεργο να διεκδικείς μια μορφή λύσης και να μην γνωρίζεις το περιεχόμενό της. Μετά την πρόσφατη αποδοχή από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη αυτού μας του αιτήματος, αρχίσαμε τη μελέτη των συγκλίσεων που όπως διαπιστώνουμε, πόρρω απέχουν από το να αποτελούν ένα συγκροτημένο σύνολο προσεγγίσεων.
Τον τελευταίο καιρό επανήλθε, σαν μια δική μας «διεκδίκηση», η αποκεντρωμένη ή χαλαρή ομοσπονδία. Πρόβάλλεται το «επιχείρημα» πως πρέπει να υπάρχει ελάχιστη επαφή ανάμεσα στις δυο κοινότητες (που σημαίνει πως θα ζουν πάντα χωριστά), ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος τριβών μεταξύ τους. Σε μια τέτοια περίπτωση, για ποια επανένωση μιλούμε; Πόσο απέχει, τελικά, μια τέτοια προοπτική από την συνομοσπονδία και τα απαράδεκτα δυο κράτη;
Τους τελευταίους μήνες του έτους και στο περιθώριο των αμερικανικών εκλογών, υπήρξαν ανακοινώσεις πως η Κύπρος και οι ΗΠΑ είναι πλέον στρατηγικοί εταίροι. Η έκβαση των αμερικανικών εκλογών, πιθανόν να έχει προκαλέσει μια αμηχανία για το πώς ακριβώς θα εξελιχθεί αυτή η συμφωνία, πώς θα επηρεάσει τις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού κ.ο.κ. Έχουν συμπληρωθεί τέσσερεις μήνες και δεν έχουμε επίσημη ενημέρωση για το περιεχόμενο των συμφωνιών, τον τρόπο χρήσης των αναβαθμιζόμενων με τη βοήθεια αμερικανών στρατιωτικών και άλλων υποδομών στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για τόσο σοβαρά θέματα θα έπρεπε, πέρα από την ενημέρωση,να είχαμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε ως Βουλή, έστω σε κλειστή συνεδρία, το όλο θέμα, τις επιπτώσεις και τις προεκτάσεις του.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Οι θέσεις του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, πρόσφατα επιβεβαιωμένες και επικαιροποιημένες, συνοψίζονται στα παρακάτω:
- Ο εθνοτικός γεωγραφικός διαχωρισμός ουσιαστικά νομιμοποιεί και παγιώνει τα αποτελέσματα της κατοχής, του εποικισμού και της διαίρεσης και ως εκ τούτου καθιστά μη βιώσιμη την όποια λύση στηρίζεται σ΄αυτόν.
- Ο γεωγραφικός διαχωρισμός των Κυπρίων με βάση εθνοτικά ή θρησκευτικά κριτήρια δεν μπορεί να στηρίξει μια ειρηνική προοπτική για την Κύπρο και την περιοχή και συνεπώς δεν εξυπηρετεί τα καλώς νοούμενα συμφέροντα των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων αλλά μόνο τα σχέδια της Τουρκίας. Είναι για αυτό τον λόγο που τοποθετούμαστε ενάντια στα δυο κράτη αλλά και σε κάθε άλλη διευθέτηση που συντηρεί σύνορα και διαχωριστικές γραμμές και μέσω της οποίας κινδυνεύουμε να φτάσουμε στο ίδιο αποτέλεσμα.
