Οι μεγάλες εταιρειες σπόρων και χημικών έχουν ενωθεί τα τελευταία χρόνια φτιάχνοντας τις γιγάντιες πολυεθνικές εταιρείες βιοτεχνολογίας που έχουν ως κύριό τους στόχο τη παραγωγή τροποποιημένων σπόρων. Οι Γενετικά Τροποποιημένοι (ΓΤ) σπόροι είναι σπόροι που κατασκευάζονται με τη χρήση της γενετικής μηχανικής παίρνοντας γονίδια από ένα είδος και ενσωματώνοντάς τα σε ένα εντελώς διαφορετικό είδος για να δωθούν κάποια ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά κατά τρόπο που να θεωρείται για κάποιους βελτίωση του είδους αλλά για άλλους εμπερικλείει κινδύνους τόσο για την ασφάλεια της τροφής όσο και για τη βιοποικιλότητα όταν αυτοί οι οργανισμοί «φρανκενστάιν» ελευθερωθούν στο περιβάλλον
.
Σημαντικότερες εταιρείες βιοτεχνολογίας έχουν ανελιχθεί οι Syngenta, Monsanto, Dupont και Aventis. Η Syngenta είναι το αποτέλεσμα της συγχώνευσης της Ελβετικής Novartis και της Αγγλοσουηδικής Astra-Zeneca και είναι πρώτη παγκοσμίως στην παραγωγή σπόρων με δεύτερη την Monsanto (US), ενώ από κοντά ακολουθούν η Dupont(US) και η Aventis (FR/D). Η Aventis είναι και η μεγαλύτερη παγκόσμια εταιρεία αγροχημικών, κτηνιατρικών και φαρμακευτικών παρασκευασμάτων ενώ η Monsanto είναι η πρώτη στις πωλήσεις ζιζανιοκτόνων με το ζιζανιοκτόνο Round Up της Monsanto να έρχεται πρώτο σε πωλήσεις στον κόσμο και με άνοδο 20% κάθε χρόνο.
Το Round Up είναι μία περίπτωση που πρέπει να τη δούμε από πιο κοντά. Διαφημίζεται ως βιοδιασπώμενο από την Monsanto αλλά στη Βρετάνη, (Γαλλία), συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους και συνηθέστερους ρύπους. Το γκλυφοσέιτ (Glyphosate), το ενεργό συστατικό του Round Up έχει βρει το δρόμο στην τροφική αλυσίδα μέσα από το μολυσμένο νερό. Εντός του ανθρώπινου οργανισμού το Glyphosate δεν διασπάται, παραμένει στο ανθρώπινο σώμα έχοντας ταυτόχρονα αλλεργιογόνα, νευροτοξική και καρκινογόνα δράση, ενώ είναι επίσης υπεύθυνο για μεταλλάξεις και μείωση της ανδρικής γονιμότητας.
Μετά από αυτό μας φαίνεται τουλάχιστον γελοίο ότι η Monsanto διαφημίζει τους γενετικά τροποποιημένους και ανθεκτικούς προς το Round Up σπόρους της σαν “φιλικοί προς το κλίμα” επειδή υποτίθεται ότι μειώνουν το όργωμα που χρειάζονται οι καλλιέργειες και κατά συνέπεια την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι ΓΤ σπόροι Roundup είναι ανθεκτικοί στο ψέκασμα με το ζιζανιοκτόνο Roundup και έτσι οι αγρότες ψεκάζουν ασύστολα τις καλλιέργειές τους δηλητηριάζοντας το περιβάλλον και τον υδροφόρο ορίζοντα.
Οι αγρότες θα μπορούσαν έτσι κι αλλιώς να μειώσουν το όργωμα και στις συμβατικές καλλιέργειες ενώ θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη πιο φιλικοί προς το περιβάλλον καταργώντας εντελώς τη χρήση φυτοφαρμάκων και εφαρμόζοντας τις αρχές της βιολογικής γεωργίας. Στη βιολογική γεωργία η ρύπανση από χημικά μειώνεται στο μηδέν και το έδαφος βελτιώνεται με συνειδητή προσπάθεια από μέρους του αγρότη. Αυτό γίνεται με την προσθήκη στο έδαφος κομπόστας, ένα μείγμα χωνεμένης κοπριάς και φυτομάζας, με τη φύτευση καλλιεργειών όπως τα ψυχανθή που μετατρέπουν το ατμοσφαιρικό άζωτο σε μορφή που μπορεί να αποικοδομηθεί από τα φυτά και με την ενσωμάτωση στο έδαφος καλλιεργειών και ζιζανίων. Με αυτό το τρόπο επιτυγχάνεται η αύξηση της οργανικής ύλης στο έδαφος, η αύξηση των θρεπτικών στοιχείων, η διατήρηση του εδάφους και ταυτόχρονα μειώνεται η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα που ευθύνεται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και των κλιματικών αλλαγών.
Η βιολογική γεωργία είναι εντελώς ασύμβατη με τα γενετικά τροποποιημένα και δεν επιτρέπεται η χρήση ΓΤ σπόρων στην καλλιέργεια. Ετσι κι αλλιώς το μοντέλο των μονοκαλλιεργειών που χρησιμοποιείται στη συμβατική γεωργία και ακόμη περισσότερο στα γενετικά τροποποιημένα, συμβάλει στην αύξηση της μηχανοποίησης, της χρήσης χημικών, στην καταστροφή του υπεδάφους και στη μείωση της βιοποικιλότητας. Ενώ στη βιολογική γεωργία κοιτάζουμε να εργαστούμε όσο μπορούμε με τοπικές ποικιλίες που είναι προσαρμοσμένες στις τοπικές κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες και είναι ανθεκτικές στις ασθένειες που προσβάλουν συνήθως την συγκεκριμένη περιοχή, οι γενετικά τροποποιημένοι σπόροι αφορούν συνήθως καλλιέργειες ξενικές προς την περιοχή.
Επιπρόσθετα σήμερα ολόκληρη η ανθρωπότητα βασίζεται σε μια δεκάδα γεωργικών ειδών που θεωρούνται ως βασικά για την ανθρώπινη διατροφή, όπως η σόγια, το καλαμπόκι, το σιτάρι, το ρύζι, η ελαιοκράμβη. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκουμε και σε τροποποιημένη μορφή, και προμηθευτές των σπόρων είναι οι πολυεθνικές. Ενα σύστημα που βασίζεται πάνω σε αυτά τα λίγα είδη και με την εξάρτηση των γεωργών για τους σπόρους και χημικά απο τις πολυεθνικές δεν μπορούμε παρά να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι είναι μόνο θέμα χρόνου για να δημιουργηθούν ανισορροπίες και προβλήματα. Ολόκληρο το μοντέλο της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων βασίζεται στην παραγωγή αυτών των συγκεκριμένων ειδών τόσο για ανθρώπινη κατανάλωση όσο και για τη χρήση τους σε ζωοτροφές.
Πέρα από το γεγονός ότι αυτό το μοντέλο με την χρήση της εντατικής καλλιέργειας ουσιαστικά για την παραγωγή ζωοτροφών κατασπαταλεί ενέργεια, για την παραγωγή 1 κιλού κρέατος χρειάζεται η λήψη τουλάχιστον της (δεκαπλάσιας ποσότητας 10 κιλά ζωοτροφής), όλες οι αποφάσεις που έχουν σχέση με τη γεωργία λαμβάνονται από τις πολυεθνικές με γνώμονα το δικό τους χρηματικό κέρδος.
Οι πολυεθνικές βιοτεχνολογικές εταιρείες που έχουν ένα τεράστιο κύκλο εργασιών παγκόσμια του μεγέθους ακαθάριστού εγχώριου προϊόντος (GDP) αρκετών κρατών, έχουν σαν στόχο τους να έχουν την ευκαιρία και το δικαίωμα να δρουν ελεύθερα – free to operate – προωθώντας τα προϊόντα τους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης ανενόχλητα. Ελέγχοντας ουσιαστικά την παγκόσμια αγορά σπόρων καθιστούν τους αγρότες παγκόσμια εξαρτημένους σε αυτές. Από τη στιγμή που για να παραχθούν οι γενετικά τροποποιημένοι σπόροι χρειάζονται κεφάλαια του ύψους των 200-400 εκατομμύρια δολαρίων και 7-10 χρόνια έρευνας οι πολυεθνικές πρέπει πάση θυσία να «πωλήσουν» το προϊόν τους. Ετσι οι Γενετικά Τροποποιημένοι (ΓΤ) σπόροι πατεντάρονται και οι εταιρείες παίρνουν διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τα προϊόντα τους. Ενας καναδός αγρότης πλήρωσε πολύ ακριβά την επιμόλυνση από ΓΤ σπόρους της φυτείας του. Οταν βρέθηκε η συμβατική καλλιέργεια ελαιοκράμβης που είχε να περιέχει πατενταρισμένη (Round Up) ελαιοκράμβη της Monsanto χρειάστηκε να δώσει αποζημίωση στην εταιρεία για τη έστω και άθελα του χρήση των πατενταρισμένων σπόρων.
Οι πολυεθνικές προωθούν σκληρά και με κάθε τρόπο τα προϊόντα τους. Τα ονομάζουν φιλικά προς το περιβάλλον, ισχυρίζονται πως χρειάζονται λιγότερα φυτοφάρμακα, ότι μπορούν να θρέψουν τον κόσμο που πεινά, ότι μπορεί να είναι πιο θρεπτικά, π.χ. το χρυσό ρύζι με καροτίνη, (αλλά για να καλυφθούν οι ανάγκες ενός παιδιού σε βιταμίνη Α θα χρειαζόταν να καταναλώσει 3,7 κιλά ρύζι αντί για 2 καρότα, ένα μάγκο και ένα πιάτο κανονικό ρύζι).
Δεν μπορούμε να βασιστούμε με κανένα τρόπο στην αξιοπιστία της βιοτεχνολογίας και των πολυεθνικών που την προωθούν δήθεν για το καλό της ανθρωπότητας. Και για την ιστορία, η εταιρεία που παρήγαγε το Agent Orange και κατάστρεψε τα τροπικά δάση του Βιετνάμ (η Μονσάντο) πάει τώρα πίσω στο Βιετνάμ να πωλήσει τους γενετικά τροποποιημένους της σπόρους.
Μελίνα Μενελάου
Βιολόγος- Οικολόγος
27 Φεβρουαρίου 2002
Επιτροπή Γεωργίας Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών
