Οι στόχοι που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών για την περίοδο 2020-2030 και τα μέτρα που η κυπριακή κυβέρνηση καλείται να λάβει, προκειμένου να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι για τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων και την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών».

(Αρ. Φακ. 23.05.047.004-2014)

(Θέμα εγγραφέν με εισήγηση του βουλευτή κ. Γιώργου Περδίκη εκ μέρους του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών).

Αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι,

Οι κλιματικές αλλαγές είναι αυτή τη στιγμή ο πιο μεγάλος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Το έτος 2014 έχει επίσημα επισημανθεί ως το πλέον θερμό έτος από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το 2013 έχει διαρρεύσει στην ατμόσφαιρα ο μεγαλύτερος όγκος διοξειδίου του άνθρακα, με την επιτροπή του Global Carbon Project να τους υπολογίζει στους 39,6 δισεκατομμύρια τόνους. Υπήρξε μια πολύ σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2012, κατά 778 εκατομμύρια τόνων, ή αύξηση 2,3%. Η διακυβερνητική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC) που παρακολουθεί το φαινόμενο από το 1988 έχει εκδώσει την 5η έκθεση της μόλις τον Σεπτέμβριο του 2014 και αναφέρει ότι ο πλανήτης μας έχει να δει τόσο μεγάλες συγκεντρώσεις θερμοκηπιακών αερίων (διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και νιτρικού οξέως) τα τελευταία 800.000 χρόνια, με τον ανθρώπινο παράγοντα να ευθύνεται ασυζητητί για το 90-95% της αύξησης αυτής. Η επιτροπή προειδοποιεί ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα μετριασμού των παραγόντων που συντείνουν στις κλιματικές αλλαγές, τότε θα αυξηθεί ο μέσος όρος της θερμοκρασίας σε παγκόσμια επίπεδο από 3.7 μέχρι 4.8 °C μέχρι και το 2100, σε σχέση με τα προ-βιομηχανικής εποχής επίπεδα. Η επιτροπή τονίζει πως αυτός θα είναι ο μέσος όρος της αύξησης, που σημαίνει πως σε κάποιες περιοχές θα αυξηθεί κατά 2,5°C αλλά σε άλλες κατά 7,8°C. Τα σενάρια είναι καταθλιπτικά και φαίνεται να επιβεβαιώνονται από τις εξελίξεις παγκόσμια.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα κράτη και ιδιαίτερα τα κράτη μέλη της ΕΕ στην υπόθεση της αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών είναι οι μεγάλης κλίμακας αλλαγές που πρέπει να εφαρμοστούν σε διασυνοριακό επίπεδο.

Για αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010 έθεσε πέντε συγκεκριμένους στόχους για προώθηση της γενικότερης ανάπτυξης της Ένωσης, μεταξύ των οποίων συγκεκριμένα στόχοι που αφορούν τον μετριασμό των συνεπειών των κλιματικών αλλαγών μέσω του πακέτου διαρθρωτικών αλλαγών μέχρι και το 2020.

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» επικεντρώνεται σε πέντε φιλόδοξους στόχους στους τομείς της απασχόλησης, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης, της μείωσης της φτώχειας και της ενέργειας. Συγκεκριμένα, προωθείται η βιώσιμη ανάπτυξη, μέσω της αποφασιστικής μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, θέτοντας συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους μείωσης εκπομπών ρύπων. Μέχρι και το 2020 στοχεύεται η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% (ή και 30%, εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν) σε σχέση με τις αντίστοιχες ποσότητες του 1990, την εξασφάλιση της παραγωγής του 20% της αναγκαίας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την αύξηση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης.

Για να διασφαλιστεί η επιτυχία της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», θεσπίστηκε ένα ισχυρό και αποτελεσματικό σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης που συντονίζει τις δράσεις πολιτικής μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών κρατών.

Οι στόχοι αυτοί αφορούν βέβαια το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν θεσπιστεί και συγκεκριμένοι στόχοι για κάθε κράτος μέλος. Η Κυπριακή Δημοκρατία δυστυχώς έχει δεσμευτεί σε πολύ πιο χαμηλούς στόχους από αυτούς που έχει θέσει συνολικά η ΕΕ. Βάση των αποφάσεων που λήφθηκαν τον Απρίλιο του 2014, η Κύπρος δεσμεύτηκε να μειώσει μόνο κατά 5% την παραγωγή ρύπων (σε σχέση με αυτούς που παρήχθησαν το 2005), την εισαγωγή ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο μόνο κατά 13% και μόνο αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 2,3%. Θέλω να υπενθυμίσω ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατέληξε σε αυτές τις δεσμεύσεις χωρίς να έχει προηγηθεί οποιαδήποτε δημόσια διαβούλευση για το θέμα, δεν ακούστηκε δηλαδή η φωνή της κοινωνίας, του τεχνικού κόσμου και των επιχειρηματιών. Τούτο αποτελεί πολύ κακό προηγούμενο σε σχέση με την γενικότερη αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών θεμάτων στην Κύπρο.

Τον Οκτώβριο του 2014 λήφθηκε η απόφαση για τους στόχους του 2030 σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τελικά μετά από πολλές συζητήσεις και συγκρούσεις μεταξύ των λόμπυ που ταλανίζουν τα κέντρα αποφάσεων των Βρυξελλών, ο πανευρωπαϊκός στόχος για την μείωση των εκπομπών ρύπων ορίστηκε στο 40% για όλη την ΕΕ.

Με βάση ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 2ας Δεκεμβρίου 2014, «οι πολιτικές για το κλίμα και την ενέργεια που προκύπτουν από την στρατηγική «Ευρώπη 2020» δεν αποτελούν μόνο οδηγό για τη μεγαλύτερη βιωσιμότητα του ενεργειακού τομέα, αλλά μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, εξασφαλίζοντας πιο ανταγωνιστικές και προσιτές τιμές ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, παρέχοντας μεγαλύτερη ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, μειώνοντας το κόστος των εισαγωγών ενέργειας, ευνοώντας την εμφάνιση νέων πράσινων και καινοτόμων τομέων και αυξάνοντας τις πράσινες θέσεις εργασίας σε τομείς σχετικούς με την ενέργεια. Εκτιμάται ότι οι στόχοι 20/20/20 έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της απασχόλησης άνω των 4,2 εκατομμυρίων ανθρώπων σε διάφορες οικολογικές βιομηχανίες, με συνεχή αύξηση κατά τη διάρκεια της κρίσης.».

Προς υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβαν τα ευρωπαϊκά κράτη με την επικύρωση της Συνθήκης του Κυότο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προωθήσει το σύστημα εμπορίας των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου για να επιτευχθεί η μείωσή τους με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Οι εγκαταστάσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας υποχρεωτικά στο εν λόγω σύστημα ανταλλαγής δικαιωμάτων.

Καταθέσαμε πρόταση νόμου από το Νοέμβριο 2011 που τροποποιεί τον περί Θέσπισης Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων του Θερμοκηπίου Νόμος του 2011, που να διαγράφει την πρόνοια που προνοούσε ότι μόνο το 50% εισπράξεων θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τους περιβαλλοντικούς σκοπούς που αναφέρονται στον νόμο. Αντιπροτείνουμε όπως το σύνολο των εισπράξεων από το σύστημα εμπορίας των ρύπων να διατίθενται για τους σκοπούς που αναφέρονται, και επιπρόσθετα όπως εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του Ταμείο προώθησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και όχι να διοχετεύονται στο παγιο ταμείο του κράτους. Αυτά τα ποσά προκύπτουν μέσα από ευρωπαϊκή οδηγία με συγκεκριμένο στόχο την μείωση της εκπομπής ρύπων, και προς αυτή την κατέυθυνση πρέπει να διοχετεύονται αποκλειστικά τα έσοδα που προκύπτουν, όχι το κλείσιμο των κενών που προέκυψαν από την διαχρονική κακοδιαχείριση δημοσίων πόρων από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Απαιτούμε λοιπόν την αναδιάρθρωση του συστήματος διαχείρισης των εσόδων από την εμπορία ρύπων και όπως τεθεί ξεκάθαρος στόχος η μείωση των ρύπων που θα εκπέμπονται στο νησί μας μέχρι και το 2020, ώστε να μπορούμε να εμπορευόμαστε τα επιπλέον δικαιώματα που θα παραμείνουν στη διάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας και να αυξήσουμε σημαντικά τα έσοδα μας από το εξωτερικό ώστε να μην επιβαρύνεται έστω και έμμεσα η κυπριακή οικονομία.

Ποιος λοιπόν είναι ο ρόλος μας σε αυτή την παγκόσμια προσπάθεια; Ποια είναι τα μέτρα που λαμβάνουμε ως κράτος για μετριασμό τόσο των δικών μας εκπομπών ρύπων όσο και για προετοιμασία διαχείρισης και μετριασμό των συνεπειών των κλιματικών αλλαγών στον τόπο μας; Από ότι γνωρίζουμε, πολύ λίγα έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Δυστυχώς δεν φαίνεται να έχει αναληφθεί καμία απολύτως ενέργεια εφαρμογής πρακτικών μέτρων, ούτε σε κάθετο αλλά ούτε σε οριζόντιο επίπεδο. Η ανομβρία, η ερημοποίηση, οι υπερβολικά ψηλές θερμοκρασίες θα είναι παρά μόνο κάποιες επιφανειακές εκφάνσεις των κλιματικών αλλαγών. Θα ακολουθήσει κοινωνική εξαθλίωση, κατακόρυφη αύξηση ασθενειών, οικονομική καταστροφή. Αυτό κυρίες και κύριοι είναι το μέλλον που θα παραδώσουμε στα παιδιά μας αν δεν λάβουμε άμεσα δράση.

Γνωρίζουμε ότι έχει αναληφθεί πρωτοβουλία από το Τμήμα Περιβάλλοντος από το 2010 για την ετοιμασία Στρατηγικής Αντιμετώπισης των Κλιματικών Αλλαγών, όταν διεκδίκησαν και κέρδισαν χρηματοδότηση μέσω του Ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE+ προς υλοποίηση όλης αυτής της εργασίας (καταγραφής δεδομένων, διεξαγωγή δημόσιων διαβουλεύσεων κτλ), αλλά αυτή η ιστορία δεν φαίνεται να οδηγείται πουθενά, ούτε έχουν προκύψει δεσμευτικά μέτρα, με χρονοδιαγράμματα και στόχους, που να πιστοποιούν ότι αυτή η πολιτεία έχει συνειδητοποιήσει τον τεράστιο κίνδυνο που διατρέχει ο τόπος μας. Πότε θα υιοθετηθεί η Στρατηγική κατά των Κλιματικών Αλλαγών από την κυβέρνηση Αναστασιάδη; Ποιοι είναι οι λόγοι που καθυστερούμε την υιοθέτηση της αφού το τελικό κείμενο είναι έτοιμο από τον Οκτώβριο του 2014; Επιπλέον, γιατί δεν έχει ξεκινήσει διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης για να τεθούν εθνικοί στόχοι για μείωση της εκπομπής ρύπων για το διάστημα που έπεται το 2020; Ποιος συντονίζει τις προσπάθειες για να πετύχουμε τουλάχιστο τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2020;

Καλούμε όλες τις αρμόδιες αρχές να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους την ανάγκη προώθησης των αναγκαίων διαρθρωτικών και νομικών αλλαγών όχι μόνο για την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε σχέση με το ενεργειακό μας ισοζύγιο μέχρι και το 2020, αλλά και όλες τις άλλες αναγκαίες δομικές και άλλες αλλαγές που είναι απόλυτα αναγκαίες για να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές αλλαγές που απειλούν τον τόπο μας και την ίδια την ύπαρξη μας σε αυτό τον πλανήτη.

Γιώργος Περδίκης

Βουλευτής

Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών